GAS-methode (Goal Attainment Scale)

Stappen

• 

  Stap 1 - voorbereiding

  Stel vast voor welke periode en bij welke cliënten je de GAS gaat gebruiken. Spreek af wie verantwoordelijk is voor de beoordeling van de doelen.  

  Spreek duidelijk af waar je de gegevens vastlegt. Bij voorkeur in het cliëntendossier. Het kan in een aparte registratie, dit vraagt wel een extra inspanning, buiten het normale werkproces. Het voordeel van vastleggen in het cliëntendossier is dat het doel daar zichtbaar is voor collega’s. Zo kunnen zij er aandacht aan besteden en erover rapporteren.  

  Stel vast voor welke periode en bij welke cliënten je de GAS gaat gebruiken. Spreek af wie verantwoordelijk is voor de beoordeling van de doelen.  

  Spreek duidelijk af waar je de gegevens vastlegt. Bij voorkeur in het cliëntendossier. Het kan in een aparte registratie, dit vraagt wel een extra inspanning, buiten het normale werkproces. Het voordeel van vastleggen in het cliëntendossier is dat het doel daar zichtbaar is voor collega’s. Zo kunnen zij er aandacht aan besteden en erover rapporteren.  

• 

  Stap 2 - Doel opstellen, cliënt betrekken

  Betrek de cliënt bij het opstellen van het doel; onderzoek toont aan dat doelen beter worden behaald als de cliënt er zelf over meedenkt. Heeft een cliënt meerdere doelen? Dan stel je voor elk doel een aparte GAS op. 

  Betrek de cliënt bij het opstellen van het doel; onderzoek toont aan dat doelen beter worden behaald als de cliënt er zelf over meedenkt. Heeft een cliënt meerdere doelen? Dan stel je voor elk doel een aparte GAS op. 

• 

  Stap 3 - Doelen opstellen, variabele bepalen

  Met de GAS-Methode leg je na verloop van tijd met een 6-puntsschaal vast in welke mate een doel behaald is. Soms is eenvoudig hoe die 6-puntsschaal eruit moet gaan zien: wil iemand sneller een taak uitvoeren? Dan is het logisch om tijd te gebruiken als variabele. Als iemand door angst een activiteit niet uitvoert, dan kun je het doel hiervoor beoordelen met behulp van een Visueel Analoge Schaal (VAS) of Likert schaal. 

  Soms is het moeilijk om te bepalen welke variabele je het best kunt gebruiken, omdat het bijvoorbeeld onduidelijk is waarom iets niet lukt. Dan kan een taakanalyse helpen. Je knipt daarvoor een taak op in kleine stappen, zodat je kunt bepalen waar het knelpunt zit. Is het bijvoorbeeld de motoriek, motivatie of begrip? Een uitgebreide uitleg is terug te vinden in de Nederlandse handleiding van de GAS (Dekkers et al. (2011)).

  Met de GAS-Methode leg je na verloop van tijd met een 6-puntsschaal vast in welke mate een doel behaald is. Soms is eenvoudig hoe die 6-puntsschaal eruit moet gaan zien: wil iemand sneller een taak uitvoeren? Dan is het logisch om tijd te gebruiken als variabele. Als iemand door angst een activiteit niet uitvoert, dan kun je het doel hiervoor beoordelen met behulp van een Visueel Analoge Schaal (VAS) of Likert schaal. 

  Soms is het moeilijk om te bepalen welke variabele je het best kunt gebruiken, omdat het bijvoorbeeld onduidelijk is waarom iets niet lukt. Dan kan een taakanalyse helpen. Je knipt daarvoor een taak op in kleine stappen, zodat je kunt bepalen waar het knelpunt zit. Is het bijvoorbeeld de motoriek, motivatie of begrip? Een uitgebreide uitleg is terug te vinden in de Nederlandse handleiding van de GAS (Dekkers et al. (2011)).

• 

  Stap 4 - Doel opstellen, formuleer SMART

  Specifiek: Omschrijf duidelijk en concreet. Wat bedoel je precies met ‘veel’ of ‘minder’? 

  Meetbaar: Wat ga je meten en hoe? Beschrijf een concreet en waarneembaar gedrag, resultaat of actie. Koppel hier een getal, percentage of andere meetbare vorm aan, dit kan kwantitatief (bijv. aantal keren, minuten of procenten) of kwalitatief (observatie of beoordeling) zijn. Dit kan ook een score op een VAS-schaal (bijvoorbeeld pijnintensiteit) of op een gevalideerde vragenlijst zijn. 

  Acceptabel: Is er draagvlak? Is het in overeenstemming met de doelen van de cliënt? Als de cliënt niet gemotiveerd is voor het doel is de kans groot dat het doel niet gehaald wordt.   

  Realistisch Is het doel haalbaar? Is er een uitvoerbaar plan met aanvaardbare inspanningen? Heeft iedereen de juiste kennis en vaardigheden? Moeilijk bereikbare doelstellingen kun je opsplitsen in kleinere haalbare subdoelstellingen. 

  Tijdgebonden: Is er een duidelijke startdatum en einddatum? Dit kan bijvoorbeeld ook ‘de periode tot aan de volgende teambespreking’ zijn.  

  Specifiek: Omschrijf duidelijk en concreet. Wat bedoel je precies met ‘veel’ of ‘minder’? 

  Meetbaar: Wat ga je meten en hoe? Beschrijf een concreet en waarneembaar gedrag, resultaat of actie. Koppel hier een getal, percentage of andere meetbare vorm aan, dit kan kwantitatief (bijv. aantal keren, minuten of procenten) of kwalitatief (observatie of beoordeling) zijn. Dit kan ook een score op een VAS-schaal (bijvoorbeeld pijnintensiteit) of op een gevalideerde vragenlijst zijn. 

  Acceptabel: Is er draagvlak? Is het in overeenstemming met de doelen van de cliënt? Als de cliënt niet gemotiveerd is voor het doel is de kans groot dat het doel niet gehaald wordt.   

  Realistisch Is het doel haalbaar? Is er een uitvoerbaar plan met aanvaardbare inspanningen? Heeft iedereen de juiste kennis en vaardigheden? Moeilijk bereikbare doelstellingen kun je opsplitsen in kleinere haalbare subdoelstellingen. 

  Tijdgebonden: Is er een duidelijke startdatum en einddatum? Dit kan bijvoorbeeld ook ‘de periode tot aan de volgende teambespreking’ zijn.  

• 

  Stap 5 - Stel de 6-puntsschaal op

  De GAS-schaal geeft scores met een getal van –3 tot +2. De scores hebben de volgende betekenis: -3 (achteruitgang), -2 (uitgangssituatie), -1 (minder dan het doel), 0 (het doel), +1 (meer dan het doel), +2 (veel meer dan het doel). 

  Maak een concrete beschrijving van de huidige situatie; de uitgangssituatie. Doe dit in gesprek met de cliënt (eventueel samen met de wettelijk vertegenwoordiger en/of begeleider) of door observatie van de cliënt.  

  Beschrijf daarna wanneer het doel is behaald (0). Werk met één variabele per doel. Beschrijf daarna de andere niveaus (-3, -1, +1 en +2).  

  Zorg ervoor dat je elk resultaat een plek kunt geven in een niveau. Bijvoorbeeld bij het aantal keer dat de cliënt iets doet kies je voor: minder dan 2 keer (niveau -3), 2 tot 3 keer (niveau -2), 4 tot 5 keer (niveau -1), 6 tot 7 keer (niveau 0), 8 tot 9 keer (niveau +1), meer dan 9 keer (niveau +2). 

  De GAS-schaal geeft scores met een getal van –3 tot +2. De scores hebben de volgende betekenis: -3 (achteruitgang), -2 (uitgangssituatie), -1 (minder dan het doel), 0 (het doel), +1 (meer dan het doel), +2 (veel meer dan het doel). 

  Maak een concrete beschrijving van de huidige situatie; de uitgangssituatie. Doe dit in gesprek met de cliënt (eventueel samen met de wettelijk vertegenwoordiger en/of begeleider) of door observatie van de cliënt.  

  Beschrijf daarna wanneer het doel is behaald (0). Werk met één variabele per doel. Beschrijf daarna de andere niveaus (-3, -1, +1 en +2).  

  Zorg ervoor dat je elk resultaat een plek kunt geven in een niveau. Bijvoorbeeld bij het aantal keer dat de cliënt iets doet kies je voor: minder dan 2 keer (niveau -3), 2 tot 3 keer (niveau -2), 4 tot 5 keer (niveau -1), 6 tot 7 keer (niveau 0), 8 tot 9 keer (niveau +1), meer dan 9 keer (niveau +2). 

• 

  Stap 6 - Leg de resultaten vast

  Houd in de periode dat de cliënt aan zijn doel werkt de voortgang bij in het cliëntendossier of in de aparte registratie. Zorg dat alle betrokkenen hiervan op de hoogte zijn en dit bijhouden. Dat maakt het makkelijker om later een GAS-score te geven.   

  Houd in de periode dat de cliënt aan zijn doel werkt de voortgang bij in het cliëntendossier of in de aparte registratie. Zorg dat alle betrokkenen hiervan op de hoogte zijn en dit bijhouden. Dat maakt het makkelijker om later een GAS-score te geven.   

• 

  Stap 7 - Evalueren en scoren

  Evalueer na de vastgestelde periode (bijvoorbeeld drie maanden) het doel en geef een score volgens de GAS-methodiek. Geef er ook een toelichting op. 

  Je kunt op verschillende manieren scoren. Door te kijken hoe een cliënt de activiteit uitvoert. Of laat de cliënt zelf aangeven hoe het gaat. Laat bij voorkeur meerdere betrokkenen (waaronder de cliënt) scoren, dan meet je zo objectief mogelijk. Zo weet je zeker dat de score het meest overeenkomt met de werkelijkheid.  

  Werk je met meerdere beoordelaars? Bedenk dan vooraf hoe je omgaat met verschillen in de scores. Wanneer blijkt dat het doel niet is behaald binnen de gestelde termijn, bekijk dan hoe dat komt. Was het bijvoorbeeld te hoog gegrepen, of was er onvoldoende ondersteuning of motivatie? De uitkomst leg je vast. 

   Voordelen gebruik GAS 

  • Je weet precies of je doel bereikt is: 

  • bij 2 punten vooruitgang is de verandering betekenisvol voor de cliënt. 

  • Je meet wat echt belangrijk is:  

  • een doel op maat per cliënt 

  • wat de cliënt wil bereiken. 

  • specifieke doelen zijn meetbaar. 

  • Geschikt voor:  

  • verschillende doelgroepen. 

  • alle disciplines (fysio, ergo, logo, psychologie, maatschappelijk werk) kunnen ermee werken.  

  • gezamenlijke teamdoelen

  Aandachtspunten gebruik GAS 

  • GAS-schaal kost eerst extra tijd. Heb je meer ervaring, dan gaat het sneller. 

  • Je moet oefenen met de GAS, om deze goed te kunnen gebruiken.  

  • SMART formuleren vraagt afstemming tussen betrokkenen. 

  • Soms formuleer je doelen (onbewust) iets te makkelijk. Probeer een doel te kiezen dat haalbaar is, maar de cliënt wél uitdaagt. 

  • De GAS geeft waardevolle informatie over één specifiek doel, maar niet het hele beeld. Bekijk daarom de resultaten in de context van de totale begeleiding of behandeling. Betrek altijd andere observaties, gesprekken of meetinstrumenten bij het interpreteren van de resultaten.

  Evalueer na de vastgestelde periode (bijvoorbeeld drie maanden) het doel en geef een score volgens de GAS-methodiek. Geef er ook een toelichting op. 

  Je kunt op verschillende manieren scoren. Door te kijken hoe een cliënt de activiteit uitvoert. Of laat de cliënt zelf aangeven hoe het gaat. Laat bij voorkeur meerdere betrokkenen (waaronder de cliënt) scoren, dan meet je zo objectief mogelijk. Zo weet je zeker dat de score het meest overeenkomt met de werkelijkheid.  

  Werk je met meerdere beoordelaars? Bedenk dan vooraf hoe je omgaat met verschillen in de scores. Wanneer blijkt dat het doel niet is behaald binnen de gestelde termijn, bekijk dan hoe dat komt. Was het bijvoorbeeld te hoog gegrepen, of was er onvoldoende ondersteuning of motivatie? De uitkomst leg je vast. 

   Voordelen gebruik GAS 

  • Je weet precies of je doel bereikt is: 

  • bij 2 punten vooruitgang is de verandering betekenisvol voor de cliënt. 

  • Je meet wat echt belangrijk is:  

  • een doel op maat per cliënt 

  • wat de cliënt wil bereiken. 

  • specifieke doelen zijn meetbaar. 

  • Geschikt voor:  

  • verschillende doelgroepen. 

  • alle disciplines (fysio, ergo, logo, psychologie, maatschappelijk werk) kunnen ermee werken.  

  • gezamenlijke teamdoelen

  Aandachtspunten gebruik GAS 

  • GAS-schaal kost eerst extra tijd. Heb je meer ervaring, dan gaat het sneller. 

  • Je moet oefenen met de GAS, om deze goed te kunnen gebruiken.  

  • SMART formuleren vraagt afstemming tussen betrokkenen. 

  • Soms formuleer je doelen (onbewust) iets te makkelijk. Probeer een doel te kiezen dat haalbaar is, maar de cliënt wél uitdaagt. 

  • De GAS geeft waardevolle informatie over één specifiek doel, maar niet het hele beeld. Bekijk daarom de resultaten in de context van de totale begeleiding of behandeling. Betrek altijd andere observaties, gesprekken of meetinstrumenten bij het interpreteren van de resultaten.